W ostatnim czasie coraz głośniej jest o ,,sankcji kredytu darmowego’’, instytucji wprowadzonej przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Według wielu spory z bankami na tym tle będą nowymi ,,sprawami frankowymi’’. Polskie orzecznictwo jednakże póki co nie wypracowało spójnej i jednoznacznie pozytywnej dla konsumentów linii w tego typu sprawach.
W dzisiejszym artykule chciałbym krótko przedstawić ten problem. Szersze omówienie nastąpi w serii kolejnych artykułów.
CZYM JEST SANKCJA KREDYTU DARMOWEGO?
Jest to instrument dochodzenia roszczeń od kredytodawcy (banku) stosowany gdy nie wykonał on swoich obowiązków wynikających z przepisów prawa lub wykonał je w sposób nienależyty. Polega ona na pozbawieniu kredytodawcy przychodów z tytułu kredytu konsumenckiego, gdy naruszył on oznaczone obowiązki dotyczące treści dokumentu umowy albo limitów kosztów pozaodsetkowych.
Rozwiązanie to jest uregulowane w art. 45. ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Jako ciekawostkę wskazać należy, że podobne regulacje obowiązywały już w ramach poprzednich regulacji, tj. w art. 15 ustawy o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 r.
Bardzo ważne jest, że sankcja kredytu darmowego obejmuje nie tylko należności nadmiarowe, lecz działa również w stosunku do całości pozostałych kosztów ponoszonych na rzecz kredytodawcy i wynikających z umowy, w tym odsetek kapitałowych, choćby koszty te zostały uiszczone przez kredytobiorcę w okresie wcześniejszym!
Istotne jest również, że do zastosowania sankcji kredytu darmowego nie jest potrzebne wystąpienie szkody w majątku konsumenta. Sankcja kredytu darmowego nie jest bowiem oparta na konstrukcji odpowiedzialności odszkodowawczej.
RODZAJE UMÓW BĘDĄCE ŹRÓDŁEM ROSZCZEŃ
Sankcja kredytu darmowego będzie mieć zastosowanie do różnego rodzaju umów pełniących funkcję kredytową, przy czym decydujące znaczenie ma treść umowy i mieszczenie się przez nią w ramach pojęcia ,,umowa o kredyt konsumencki’’, a nie jej nazwa. Definicja umowy o kredyt konsumencki, do której stosujemy sankcję kredytu darmowego umowy o kredyt konsumencki została zawarta we wspomnianej wyżej obecnie obowiązującej ustawie o kredycie konsumenckim. Przepisy te są jednak dość nieprecyzyjne i zawierają szereg włączeń ich stosowania, przez co decydujące znaczenie będzie miała po pierwsze treść postanowień umownych, pozwalających na uznanie, że nasza umowa może być zaliczona, do umowy o kredyt, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, a po drugie kwota udzielonego kredytu (nie więcej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska).
Umowami takimi będą przede wszystkim:
- umowa pożyczki
- umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego
- umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia
- umowa o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia
- umowę o kredyt odnawialny
Kwestia stosowania sankcji kredytu darmowego do poszczególnych umów zostanie omówiona w odrębnym artykule.
Istotne jest, że w przeciwieństwie do przepisów będących źródłem roszczeń konsumentów w sprawach frankowych, sankcja kredytu darmowego obecnie nie obejmuje umowy kredytu hipotecznego. Na podstawie uchylonego art. 46 ustawy o kredycie konsumenckim, sankcję taką stosowano do umów kredytu oraz pożyczki pieniężnej z zabezpieczeniem hipotecznym, które zawarto w okresie między 18.12.2011 r. a 21.07.2017 r. Ograniczała się ona do odsetek oraz innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres czterech lat poprzedzających dzień złożenia oświadczenia przez konsumenta.
Oznacza to, że wiele osób zainteresowanych tym rozwiązaniem zrezygnuje z dochodzenia swoich roszczeń.
SPOSÓB I RODZAJE NARUSZEŃ
Sankcja kredytu darmowego będzie mieć zastosowanie w przypadku:
- naruszenia obowiązku zawarcia umowy o kredyt konsumencki w formie pisemnej, o ile umowa nie powinna zostać zawarta w formie szczególnej ma mocy przepisów odrębnych
- kiedy w umowie brak jest pewnych postanowień umownych lub też zostały one wprowadzone do umowy w sposób wadliwy, postanowienia te to np.: dane osobowe i adresowe kredytobiorcy, kwota kredytu, rodzaj kredytu, czas trwania umowy, wysokość odsetek itd.
Szczegółowy artykuł na temat rodzajów nieprawidłowości pojawi się później, ponieważ ich szczegółowe omówienie doprowadziłoby do znaczącego wzrostu objętości niniejszego artykułu. W tym artykule chciałbym tylko ogólnie przedstawić pewne mechanizmy pozwalające ustalić, czy doszło do naruszenia prawa przez bank.
JAK SKORZYSTAĆ Z SANKCJI KREDYTU DARMOWEGO?
Istnieją spory co do tego, czy sankcja kredytu darmowego powstaje z mocy samego prawa, czy niezbędne jest złożenie w tym przedmiocie oświadczenia bankowi. Nie roszcząc sobie pretensji do ich rozstrzygania, jako adwokat mogę powiedzieć, że w praktyce z reguły lepiej jest zrobić więcej niż mniej.
Aby skorzystać z tej instytucji należy spełnić kilka warunków:
- należy złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie, na skutek którego kredytobiorca zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu
- w oświadczeniu należy wskazać dane pozwalające na identyfikację kredytobiorcy oraz umowy, oświadczenie o skorzystaniu z sankcji i uzasadnienie zawierające opis błędów jakie naszym zdaniem występują w umowie
- oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego musi zostać złożone najpóźniej w terminie 1 roku od dnia wykonania umowy
W przypadku zainteresowania ofertą Kancelarii w pomocy przy sporządzaniu oświadczenia, kompletowaniu dokumentów, czy na etapie sądowym prosimy o kontakt mailowy lub telefoniczny.
