W dniu 11 września 2025 roku Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przedstawi opinię w sprawie C-471/24 dotyczącej wskaźnika WIBOR i jego zastosowania w umowach kredytowych w Polsce. To wydarzenie może mieć istotne konsekwencje dla tysięcy kredytobiorców, którzy zawarli umowy z oprocentowaniem opartym na tym wskaźniku.
O CO CHODZI W SPRAWIE?
Sprawa dotyczy kredytów hipotecznych w złotych polskich, których oprocentowanie jest uzależnione od stawki WIBOR. Sąd Okręgowy w Częstochowie skierował do TSUE cztery pytania prejudycjalne, w tym:
- Czy sądy krajowe mogą badać postanowienia umów kredytowych dotyczące zmiennego oprocentowania opartego o WIBOR?
- Czy takie postanowienia podlegają kontroli pod kątem przejrzystości i zrozumiałości dla konsumenta?
- Czy brak pełnej i jasnej informacji o ryzyku WIBOR może oznaczać, że klauzula jest nieuczciwa i narusza dobre obyczaje?
- Jeśli klauzula WIBOR zostanie uznana za abuzywną – czy umowa kredytowa może dalej funkcjonować tylko w formule opartej o marżę banku („margin-only”), czy też staje się nieważna w całości?
MOŻLIWE SCENARIUSZE
W zależności od interpretacji TSUE, mogą wystąpić dwa główne scenariusze:
- Usunięcie stawki WIBOR z umowy kredytowej przy pozostawieniu oprocentowania opartego wyłącznie na marży banku (tzw. ”margin-only”). Dla kredytobiorcy oznacza to obniżenie wysokości raty kredytu i odpadnięcie ryzyka zmiennej stopy procentowej w przyszłości (odpadnięcie ryzyka wzrostu raty kredytu).
- Nieważność umowy kredytu: jeśli sąd uzna, że po wyeliminowaniu WIBOR umowa nie może dalej obowiązywać, jest ona traktowana tak jakby nie została nigdy zawarta, a zatem nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Po stronie kredytobiorcy powstaje roszczenie o zwrot wszystkiego co w wykonaniu wadliwej umowy świadczył na rzecz banku. Po stronie banku powstaje roszczenie o zwrot wypłaconego konsumentowi kapitału. W praktyce kredytobiorca odzyskuje wszystko, co wpłacił ponad kwotę kapitału. W przypadku, w którym sąd uzna, że stwierdzenie nieważności umowy pociągnęłoby dla konsumenta zbyt dotkliwe skutki ekonomiczne (głównie wówczas, w której suma wpłat dokonanych na rzecz banku jest niższa niż kwota oddanego konsumentowi do dyspozycji kapitału) sąd może wyjątkowo za zgodą konsumenta uznać, że umowa obowiązuje w pozostałym zakresie, bez postanowień uznanych za niedozwolone.
Oba scenariusze mogą przynieść korzyści konsumentom, jednak ich realizacja zależy od ostatecznego wyroku TSUE.
STANOWISKO BANKÓW I ZBP
Stanowisko sektora bankowe pozostaje niezmiennie krytyczne w stosunku do pomysłów kwestionowania WIBORU.
Związek Banków Polskich (ZBP) oraz przedstawiciele banków twierdzą, że jest on „wskaźnikiem krytycznym” w rozumieniu rozporządzenia BMR, co oznacza, że jego stosowanie nie może być kwestionowane. ZBP nie widzi podstaw do podważania wskaźnika WIBOR, jednak podkreśla, że działania kancelarii prawnych powinien nadzorować Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) .
CO MOGĄ ZROBIĆ KREDYTOBIORCY?
Kredytobiorcy, którzy zawarli umowy kredytowe oparte na WIBOR, powinni:
- zebrać dokumentację dotyczącą kredytu,
- przeanalizować postanowienia umowy dotyczące oprocentowania kredytu,
- skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach bankowych i konsumenckich.
Warto również śledzić rozwój sytuacji i oczekiwać na ostateczny wyrok TSUE, który może znacząco wpłynąć na warunki kredytów hipotecznych w Polsce.
PODSUMOWANIE
Nadchodząca opinia Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie WIBOR to kluczowy moment dla kredytobiorców w Polsce. Bez względu na ostateczne stanowisko Trybunału, warto być przygotowanym i świadomym swoich praw. Konsultacja z doświadczonym prawnikiem może pomóc w podjęciu odpowiednich kroków w tej sprawie.
