Jednym z często zadawanych pytań dotyczących dziedziczenia jest: czy po naszych teściach należy nam się spadek? Krótka odpowiedź na to pytanie brzmi: ,,nie’’, o ile teściowie nie powołali nas do spadku ważnym testamentem lub nie zdecydowali o tym by za życia rozdysponować swoim majątkiem przy pomocy darowizny. Analogiczna sytuacja dotyczy dziedziczenia po zięciu i synowej.
Zastanówmy się teraz jak wyglądać będzie dziedziczenie ustawowe w przypadku mniej oczywistych konfiguracji, np. w sytuacji gdy teść umiera już po śmierci małżonka, którego był rodzicem. Czy w tej sytuacji, zięć lub synowa będą dziedziczyli po swoim teściu, skoro są spadkobiercami ustawowymi jego dziecka- swojego zmarłego małżonka?
PRZYKŁAD
Z racji tego, że powyższy opis może wydawać się nieco zagmatwany omówmy to na przykładzie.
Wyobraźmy sobie następującą sytuację: Anna i Jan to małżonkowie. Mają trójkę dzieci: Julię, Michalinę i Artura. Jan umiera w 2023 roku. Nie sporządził on testamentu. Spadek po nim nabyli jego żona i trójka dzieci – każdy po 1/4.
Teraz spójrzmy szerzej na rodzinę Jana. Rodzice Jana to Krystyna i Tadeusz. Jan miał dwójkę rodzeństwa: siostrę Barbarę i brata Grzegorza.
Tadeusz – ojciec Jana umiera w 2024 roku. Nie sporządził on testamentu.
Spadek po Tadeuszu nabędą żoną Krystyna (1/4), dzieci Barbara (1/4) i Grzegorz (1/4) oraz wnuki Julia (1/12), Michalina (1/12) i Artur (1/12).
Czy Anna jako żona Jana będzie spadkobiercą swojego teścia Tadeusza? Jest przecież spadkobiercą jego syna Jana, który zmarł w 2023.
NIE – Anna nie będzie spadkobiercą ustawowym swojego teścia Tadeusza.
SZERSZE WYJAŚNIENIE
Dlaczego Anna nie będzie spadkobierczynią swojego teścia, mimo że jest spadkobierczynią swojego zmarłego wcześniej męża- jego syna Jana?
Zacznijmy od kwestii najbardziej podstawowej czyli powołanie do spadku może nastąpić w polskim systemie prawnym na podstawie ustawy bądź testamentu. W przypadku gdy zmarły nie pozostawił testamentu bądź testament następuje dziedziczenie ustawowe – o tym kto będzie spadkobiercą zadecydują przepisy kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 931 § 1 kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.
W pierwszej kolejności do spadku po Tadeuszu powołani są jego żona Krystyna oraz dzieci Jan, Barbara i Grzegorz. Pamiętamy, że Jan w dacie śmierci swojego ojca już nie żył. Musimy zatem sięgnąć dalej do przepisów – art. 932 § 2 kodeksu cywilnego wskazuje, że jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku (spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy), udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Ponieważ Jan nie dożył otwarcia spadku po ojcu, udział spadkowy który by mu przypadał przypada jego dzieciom – Julii, Michalinie i Arturowi. Jeszcze raz podkreślę, że udział ten nie przypada spadkobiercom Jana, a jego dzieciom. Wnuki Tadeusza dziedziczą zatem bezpośrednio po nim, jednakże uprawnione są wyłącznie do takiego udziału spadkowego, jaki przypadałby ich ojcu (Janowi), gdyby żył w chwili otwarcia spadku. Julia, Michalina i Artur są łącznie uprawnieni do udziału w wysokości 1/4 w spadku po zmarłym Tadeuszu. Każdemu z nich przysługuje zatem 1/3 z 1/4, tj. 1/12.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, zięć czy synowa nie nabędą spadku po swoim teściu czy teściowej na podstawie ustawy. Zięć bądź synowa mogą stać się spadkobiercami swoich teściów jedynie na podstawie testamentu czy też zostać obdarowani darowizną.
Warto pamiętać, że reguła wyrażona w art. 931 § 2 znajduje zastosowanie nie tylko wtedy, gdy dziecko spadkodawcy umrze przed otwarciem spadku, lecz także w przypadku gdy danego spadkobiercę trzeba traktować tak, jakby nie dożył chwili otwarcia spadku, np. zostałby wydziedziczony czy odrzucił spadek. Gdyby Jan odrzucił spadek po swoim ojcu Tadeuszu wówczas jego dzieci Julia, Michalina i Artur również będą spadkobiercami Tadeusza – mogą ten spadek przyjąć bądź także odrzucić.
Sprawy spadkowe, ustalenie kręgu spadkobierców to często sytuacje bardzo złożone, a najlepszym sposobem na wyjaśnienie konkretnej sytuacji jest skonsultowanie się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Jeśli masz problem ze sprawą spadkową skontaktuj się z nami aby uzyskać indywidualną konsultację.
