Otwarte granice i swoboda przepływu kapitału sprawiają, że w praktyce coraz częściej występuje sytuacja, w której ktoś umiera i pozostawia majątek w kilku krajach Europy.
W moim wcześniejszym artykule:
Nieruchomość w Polsce, reszta spadku za granicą- co trzeba wiedzieć?
wskazałem, że zasadą jest jurysdykcja krajowa wyłączna sądów polskich w zakresie stwierdzenia praw do spadku nieruchomości położonej w Polsce, nawet gdy reszta spadku jest położona za granicą.
Podobne rozwiązania występują również w innych państwach. Aby uprościć transgraniczne sprawy spadkowe, ustawodawca europejski wprowadził Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, w którym przewidziano iście rewolucyjną instytucję europejskiego poświadczenia spadkowego (EPS).
Działa ona od 17 sierpnia 2015 r. r. we wszystkich krajach UE z wyjątkiem Danii i Irlandii i jest przedmiotem niniejszego artykułu.
CZYM JEST EUROPEJSKIE POŚWIADCZENIE SPADKOWE?
Europejskie poświadczenie spadkowe (EPS) to instytucja, która może być wykorzystana przez osoby pragnące szybkiego potwierdzenia swoich praw do spadku we wszystkich krajach UE, w których spadkodawca pozostawił majątek będący przedmiotem dziedziczenia.
Jest to jednolity dokument, który ma na celu uproszczenie formalności w sprawach spadkowych z elementem zagranicznym, ułatwiając spadkobiercom wykazywanie ich praw do spadku w innych krajach UE. Potwierdza on prawo do spadku za granicą lub wskazuje na prawo do poszczególnych przedmiotów spadkowych znajdujących się na terenie Unii Europejskiej.
Ponadto, nie ma potrzeby dokonywania jego dodatkowej legalizacji, jest on skuteczny w innym państwie UE z mocy samego prawa UE. Nie jest konieczne również sporządzanie jego tłumaczenia.
Należy zaznaczyć, że prawo nie przewiduje obowiązku jego stosowania w sprawach spadkowych z elementem zagranicznym, daje jedynie alternatywę. To uprawniony musi zdecydować, czy korzysta z możliwości uzyskania europejskiego poświadczenia spadkowego, czy wybiera dotychczasową drogę potwierdzenia swoich praw do spadku, która może się wiązać z koniecznością inicjowania odrębnych postępowań sądowych czy wizyt u notariusza w każdym z krajów, w których znajdują się składniki majątku wchodzące w skład spadku.
JAK UZYSKAĆ EUROPEJSKIE POŚWIADCZENIE DZIEDZICZENIA?
Podstawowym warunkiem uzyskania EPS jest oczywiście istnienie elementu zagranicznego.
Ma to miejsce w sytuacji, w której np. spadkodawca pozostawił majątek w więcej niż jedynym kraju UE. Wówczas, uzyskując europejskie poświadczenie spadkowe możemy bez konieczności tłumaczenia legitymować nim się na terenie całej Unii Europejskiej celem udowodnienia swoich praw do spadku.
W Polsce europejskie poświadczenie spadkowe wydają sądy i notariusze.
Kolejny warunek dotyczy istnienia jurysdykcji spadkowej w danej sprawie w państwie, w którym chcemy uzyskać EPS.
Decyduje o niej:
- istnienie centrum interesów życiowych spadkodawcy na terenie tego państwa (zwykle jest to miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci) albo
- wskazanie przez spadkodawcę w testamencie, że wybiera on prawo kraju, którego ma obywatelstwo, a nie kraju, w którym ma centrum interesów życiowych.
W niektórych sytuacjach miejsce położenia centrum interesów życiowych nie jest tożsame z miejscem zwykłego pobytu spadkodawcy lub zbieżność taka nie jest oczywista. Wówczas musimy liczyć się z możliwością nieuzyskania EPS w kraju, w którym spadkodawca mieszkał przed śmiercią.
Podkreślić należy zatem, że o jurysdykcji nie decyduje obywatelstwo spadkodawcy, a miejsce położenia centrum jego interesów życiowych lub wybór w testamencie prawa zgodnego z jego obywatelstwem.
KTO MOŻE UZYSKAĆ EUROPEJSKIE POŚWIADCZENIE DZIEDZICZENIA?
EPS jest przeznaczone dla:
- spadkobierców,
- zapisobierców,
- wykonawców testamentów,
- zarządców majątku spadkowego.
JAKIE SĄ ZALETY EPS?
Podsumowując, najważniejsze zalety EPS to:
- europejskie poświadczenie spadkowe uznawane jest na terenie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, wyjątkiem są Dania i Irlandia,
- dokument jest jednolity, co oznacza, że na terenie wszystkich państw ma taką samą formę,
- nie ma potrzeby dokonywania jego dodatkowej legalizacji czy sporządzania tłumaczenia,
- stanowi potwierdzenie praw do spadku w zakresie wszystkich składników majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej, co bardzo istotne również nieruchomości, w związku z czym nie jest konieczne inicjowanie więcej niż jednego postępowania aby potwierdzić swoje prawa do całego spadku pozostawionego przez zmarłego,
- co za tym idzie, na jego podstawie uzyskamy wpis prawa własności do księgi wieczystej,
- jest to instytucja dobrowolna, nikt nie zmusza do jej stosowania.
OGRANICZENIA EPS
Mimo, że Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku zostało wprowadzone w czasie kiedy Wielka Brytania była członkiem UE, po Brexicie stosowanie EPS w tym kraju jest niemożliwe. Oznacza to, że dla licznej Polonii, która mieszka na Wyspach niemożliwe będzie potwierdzenie praw do spadku położonego w Polsce i Wielkiej Brytanii, w ramach opisanej w tym artykule procedury.
Podobnie jest, co oczywiste, z pozostałymi krajami, które nie są członkami UE. W zakresie takich spadków obowiązują w pełni moje uwagi, dotyczące dziedziczenia majątku położonego w dwóch różnych krajach, którego składnikiem jest nieruchomość położona w Polsce, zawarte w tym artykule:
Nieruchomość w Polsce, reszta spadku za granicą- co trzeba wiedzieć?
PODSUMOWANIE
Wprowadzenie europejskiego poświadczenia spadkowego stanowi niewątpliwą rewolucję w wykazywaniu swoich praw do spadku położonego w więcej niż jednym kraju UE. Od 17 sierpnia 2015 r. jest to możliwe przy pomocy jednego dokumentu, który może być wykorzystywany do potwierdzenia swoich praw do spadku w każdym państwie członkowskim UE poza Danią i Irlandią, bez konieczności dokonywania jego legalizacji czy tłumaczenia przysięgłego.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w uzyskaniu EPS czy chcesz abyśmy przeanalizowali twoją sprawę, skontaktuj się z nami. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w sprawach spadkowych, w tym sprawach z elementem zagranicznym.
