Ważna zmiana w praktyce orzeczniczej dotyczącej rekompensaty za opóźnienie w transakcjach handlowych: na skutek wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku z dnia 11 lipca 2024 r., w sprawie o sygn. C-279/23 należy spodziewać się, że polskie sądy będą chętniej i częściej zasądzały rekompensatę za koszty odzyskiwania należności w przypadku minimalnych opóźnień czy niewielkich kwot.
Powyższy wyrok zapadł na skutek wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Sąd Rejonowy Katowice – Zachód w Katowicach w dniu 28 kwietnia 2023 r.
TSUE stwierdził w nim, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7 w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie praktyce sądów krajowych polegającej na oddalaniu powództw o uzyskanie przewidzianej w tym przepisie stałej minimalnej kwoty stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności ze względu na to, że opóźnienie w płatnościach dłużnika jest nieznaczne lub że kwota długu, której dotyczy opóźnienie w płatnościach dłużnika, jest niewielka.
Kwestia ta dotyczy milionów przedsiębiorców i innych podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym.
REKOMPENSATA ZA KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI- OBECNE REGULACJE
Przepisy przewidują rekompensatę za koszty odzyskiwania należności w transakcjach handlowych od dłużnika, bez konieczności wcześniejszego wzywania go do zapłaty. Kwota rekompensaty jest zależna od kwoty świadczenia pieniężnego i wynosi:
- 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
- 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
- 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego wynosi 50 000 złotych lub więcej.
Powyższe kwoty stanowią automatyczny ryczałt, który jest przyznawany wierzycielowi bez konieczności wykazywania rzeczywistych kosztów dochodzenia wierzytelności.
RYCZAŁT TO NIE WSZYSTKO
Oprócz tej kwoty, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę. Uprawnienie do tej kwoty, przysługuje od transakcji handlowej, z tym, że w przypadku, w którym strony transakcji handlowej ustaliły w umowie, że świadczenie pieniężne będzie spełniane w częściach, uprawnienie do rekompensaty przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.
Ponadto, roszczenia te nie wykluczają dochodzenia przez wierzyciela odrębnych roszczeń w zakresie naprawienia szkody powstałej w związku z brakiem płatności w terminie.
Rekompensata może być również połączona z odsetkami za opóźnienia w płatnościach. Przypomnijmy, że odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych są wyższe, niż odsetki ustawowe za opóźnienie uregulowane w kodeksie cywilnym, które mają zastosowanie w standardowych sytuacjach w których dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, są bowiem równe (o ile strony umowy inaczej nie postanowią):
- w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych,
- w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 10 punktów procentowych;
podczas gdy odsetki ustawowe za opóźnienie są domyślnie, w braku odmiennych postanowień umownych równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.
Szerzej na temat odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych tutaj tutaj.
